Muze van Zuid

Maxime Snaterse behaalde aan het Koninklijk Conservatorium Brussel een tweede diplima Master of Music, met 'het hoogst mogelijke resultaat'. Ze kreeg er les van Aleksandar Madžar. Voor Muze van Zuid start zij een ontwikkelingstraject. Drie jaar lang zal ze onderzoek doen naar verborgen verhalen in de pianoliteratuur. Haar keuze viel specifiek op componerende vrouwen.

Vrouw aan de piano Voor de titel van dit programma vonden we inspiratie in het gelijknamige boek van Veerle Janssens. Daarin verheft deze Vlaamse auteur grote muzikale talenten 'van schamele voetnoten tot vrouwen van vlees en bloed, gepassioneerd door de muziek' (aldus Katelijne Boon van Klara Radio). In dit recital volgt Maxime Snaterse een vergelijkbaar procédé aan de concertvleugel. Ook Maxime is op zoek naar 'bijzondere, muzikale vrouwen, naar miskend en zelfs gefnuikt talent, naar virtuositeit en verdoken passie', om met de flaptekst van het boek van Veerle Janssens te spreken (Vrouw aan de piano. Veerle Janssens & Uitgeverij Vrijdag: Antwerpen, 2018).

Straten in Zuid Dit met veel zorg samengestelde pianorecital is rijk aan nieuwe ontdekkingen uit de archieven, terwijl Brahms en Prokofjev ons vertrouwde ankers bieden. Een avontuurlijk huisconcert waarin je onder meer pianomuziek kunt ontdekken van drie vrouwen naar wie een straat is vernoemd in Zuid: Dina Appeldoorn, zij heeft haar eigen straat parallel aan de Parnassusweg, in de buurt van het Spinozalyceum. Henriëtte Bosmans, zij heeft haar eigen straat in de Prinses Irenebuurt en woonde zelf op meerdere plekken in Zuid. Florence Price, zij kreeg enkele jaren terug een naar haar vernoemde straat aan de Zuidas. Wij vierden het mee met een feestelijk concert op het Mahlerplein tijdens Muze van Zuid 2022. Misschien weet u het nog?

Een waterval van ideeën De Klavierstukken van Henriëtte Bosmans liggen gemakkelijk in het gehoor, valt Maxime op. 'De stukken van Appeldoorn en Walraven zijn daarentegen uitdagend en experimenteel', weet ze intussen uit ervaring. Haar programma heeft zich deze maanden ontwikkeld tot 'een waterval van uiteenlopende muzikale ideeën'. Een fraaie typering van dit recital. Henriëtte Bosmans, Dina Appeldoorn, Jeanne Beijerman-Walraven, Florence Price ze reflecteerden allen totaal anders op de muzikale en maatschappelijke ontwikkelingen van hun tijd. Componiste aan De LairessestraatJeanne Walraven valt in de categorie componisten die een straat zouden verdienen. Ze werd in 1878 geboren in Semarang. Vier jaar jong keerde ze met haar ouders terug naar Nederland. Vanuit Den Haag vertrok het gezin in 1892 opnieuw naar het toenmalige Nederlands-Indië, tot in 1897 haar moeder kwam te overlijden waarop de kinderen werden opgevangen bij familie in Nederland, terwijl hun vader op Java achter bleef. In 1911 trouwde ze de huisarts Theo Beyerman waarna het paar verhuisden naar De Lairessestraat in Zuid, waar hij zijn praktijk had. Beyerman spande zich ook in voor de armenzorg te Amsterdam. In het Concertgebouw dirigeerde Cornelis Dopper in 1913 Jeanne's  Nachtstilte en Geluk voor alt en orkest. Haar orkestwerk Lento en Allegro moderato (1921) werd eveneens onder leiding van Dopper uitgevoerd in de Grote Zaal. Bron: Carine Alders, lemma op Huygens.KNAW zie: hier. Florence Price: "I have two handicaps —those of sex and race."“My dear Dr. Koussevitzky", schreef Florence Price in 1943 aan de befaamde dirigent die bij leven opdrachten verstrekte aan heren als Ravel, Gershwin, Hindemith, Bartók en Britten. "To begin with I have two handicaps—those of sex and race. I am a woman; and I have some Negro blood in my veins.” Helaas, Price voelde het goed aan, Koussevitzky zou haar muziek links laten liggen. "Indeed, she had a difficult time making headway in a culture that defined composers as white, male, and dead", concludeert Alex Ross (NY Times, 29 jan 2018). Helaas vervallen de Verenigde Staten anno 2025 opnieuw tot racisme, terwijl het herstelwerk nog lang niet voltooid is. Als je daar geen onderzoek meer mag doen, dan maar hier, of niet dan?

De herontdekking van Florence Price (1887-1953) bewijst maar weer dat in de Verenigde Staten net zoveel prachtige muziek veronachtzaamd ligt te slingeren als in Nederland. Het echtpaar Vicki en Darell Gatwood vond tijdens de renovatie van een vervallen huis in een buitenwijk van St. Anne (Illinois) bij toeval stapels verloren gewaande partituren van Florence Price, waaronder maarliefst twee vioolconcerten. Het huis bleek de voormalige zomerresidentie van deze componiste uit Chicago.